Ahmed Berânik’in en-Nahvu’l-Menhecî Adlı Eseri Bağlamında Nahiv Öğretiminin Kolaylaştırılmasına Yönelik Görüşleri

Mısırlı Muhammed Ahmed Berânik nahvin kolaylaştırılmasına yönelik fikir yürütüp en-Nahvu’l-Menhecî isimli eseriyle bunu pratiğe döken önemli bir dilcidir. Berânik eserinde nahiv tahsil edecek kimseyi iki gruba ayırmış: ihtisas alanı nahiv olanlar ve sadece dilini kullanırken bir takım hatalardan sakınmak için öğrenenler. Berânik, nahvin kurallarının ortaya konduğu dönemi de referans alarak kuralların aslında bu ikinci grup için ihdas edildiğini ifade eder. O yüzden Berânik, nahvi tahsil edecek bu grup için kuralların basitleştirilmesi gereğini savunur. Bunu yaparken klasik nahiv kurallarının tamamen ortadan kaldırılmasını ve yeniden bir gramer oluşturulması iddiasında bulunmaz. Muhammed Ahmed Berânik adı geçen eserinde, dili hatalı kullanmaktan kaçınmak gayesiyle öğrenenler için daha çok amiller nazariyesinin neden olduğu ihtilaflardan arınmış ve genel kurallar koyarak nahiv konuları işler ve daha kolay bir şekilde öğrencilerin bu ilmi öğrenmelerini sağlamaya çalışır. O, eserinde bu gayeyle bazı nahiv konularını ele alır.

Anahtar Kelimeler:

İbrahim Mustafa, Muhammed Ahmed Berânik, Nahiv, Kolaylaştırma, en-Nahvu’l-Menhecî.

Ahmad Beraniq’s View on Facilitating the Teaching of Syntax in the Context of His Work “an-Nahw al-Manhaji”

Ahmad Beraniq is an important linguist who formulated some ideas on facilitating the syntax and put these ideas into practice with his work called en-Nahwu’l-Manhaji. In his works, Beraniq divided those who learn syntax into two categories: Those who specialize in syntax and those who learn only to avoid some mistakes when using their language. Referring to the period when syntax rules were established, Beraniq states that the rules were actually created for the second category. Therefore, Beraniq argues that the rules need to be simplified for the learners in this second category. However, he does not suggest eliminating classical syntax rules completely and creating a new grammar. In his abovementioned work, Beraniq discusses syntax topics by establishing general rules free from conflicts caused by the theory of factors for those who learn syntax to avoid misusing the language and tries to help students to learn this science more easily.

Keywords:

Syntax, Facilitation, Ibrahim Mustafa, Muhammad Ahmad Beraniq, en-Nahwu’l-Manhaji.,

PDF

___

Berânik, Muhammed Ahmed, en-Nahvu’l-menhecî, Kâhire: Matbaatü Lecneti’l-Beyâni’l-Arabî, ts.

Bulut, Ali, “Sîbeveyh’in el-Kitâb’ında Ele Aldığı Bazı Nahiv Konuları, İşleme Yöntemi ve Koyduğu Kurallar”, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003).

Dayf, Şevkî, “Teysîru'n-Nahv” (çev. Ali Bulut), Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 7/3 (2007), 211-229.

Doğan, Yusuf, “Arap Gramerinde İlk Yenilikçilik Hareketleri Ve Etkileri”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 8/3 (2008), 183-213.

Emced Kâmil ‘Abdülkâdir, “ed-Delâletü fi’l-cümleti’l-fi‘liyyeti ve’l-ismiyyeti beyne’l-Cürcânî ve ba‘di’d-dârisîne’l-muhdesîn”, Mecelletü Âdâbi’l-Basra, 62 (2013), 29-53.

Enbârî, ‘Abdurrahman b. Muhammed, Nuzhetu’l-elibbâ fî tabakâti’l-udebâ (nşr. İbrâhîm es-Sâmerrâ’î), Zerkâ: Mektebetu’l-Menâr, 1985.

Enbârî, el-İnsâf fî mesâili’l-hilâf beyne’n-nahviyyîn el-basriyyîn ve’l-kûfiyyîn, y.y.: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2003, I-II.

Esterâbâdî, Radıyyüddîn Muhammed b. el-Hasen, Şerhu’l-Kâfiye, y.y., ts., I-IV .

İbn ‘Akîl, ‘Abdullâh b. ‘Abdurrahman, Şerhu İbn ‘Akîl ‘alâ Elfiyeti İbn Mâlik (nşr. Muhammed Muhyiddîn Abdu’l-Hamîd), Kahire: Dâru’t-Turâs, 1980, I-IV.

İbn Hişâm, Abdullah b. Yusuf, Muğni’l-lebîb an kutubi’l-e‘ârîb (nşr. Mâzin el-Mubarek-Muhammed Ali Hamdullah), Dimaşk: Dâru’l-Fikr, 1985.

İbn Kuteybe, ‘Uyûnu’l-ahbâr, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, ts., I-IV.

İbn Madâ, Ebu’l-‘Abbâs Ahmed b. ‘Abdurrahman, er-Reddu ‘ale’n-nuhât (nşr. Şevkî Dayf), Kâhire: Dâru’l-Me‘ârif, 1988.

İbn Ya‘îş, Ya‘îş b. Ali, Şerhu’l-Mufassal (nşr. İmîl Bedî‘ Ya‘kûb), Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-‘İlmiyye, 2001, II-VI.

İbrâhîm Mustafa, İhyâu’n-nahv, Kâhire, 1992.

Lugavî, Ebu’t-Tayyib, Merâtibu’n-nahviyyîn (nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm), Kahire: Mektebetu’n-Nehda, 1955.

Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc, Ṣaḥîḥü Müslim, Beyrût: Dârü’l-kütübi’lilmiyye, 2011, I, 74.

Sekkâkî, Yûsuf b. Ebî Bekir, Miftâhu’l-ulûm, Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-‘İlmiyye, 1987.

Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osmân, el-Kitâb (nşr. Abdu’s-Selâm Hârûn), Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1408/1988, I-IV.

Sîrâfî, Hasan b. Abdullah, Ahbâru’n-nahviyyîn el-basriyyîn (nşr. Muhammed ‘Abdu’l-Mun‘im el-Hafâcî-Tâhâ Muhammed ez-Zeynî), Mısır: Mektebetu ve Matba‘atu Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdih, 1955.

Suheymât, Yusuf Hasen, “Hareketu teysîri’n-nahvi’l-‘arabî fî cuhûdi’l-bâhisîne’l-mısriyyîn fî’l-‘asri’l-hadîs”, (doktora tezi, Ürdün Üniversitesi Yüksek Araştırmalar Akademisi, 2004).

Suyûtî ‘Abdurrahman b. Ebî Bekr Celâluddîn, Hem‘u’l-hevâmi’ fî Şerhi Cem‘u’l-Cevâmi’ (nşr. Abdu’l-Hamîd Hendâvî), Mısır: el-Mektebetu’t-Tevfîkıyye, ts., I-III.

Şen, Ahmet, “Ebu’l-‘Abbâs El-Müberred’in El-Muktedab Adlı Eserinde Nahiv İlmine Ait Görüşleri”, (doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016).

Zubeydî, Muhammed b. el-Hasan, Tabakâtu’n-nahviyyîn ve’l-luğaviyyîn (nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm), Kâhire: Dâru’l-Me‘ârif, 1392/1983.