Türkiye’de Bütçenin Yasama Organı Tarafından Denetimi ve Sayıştay’ın Konumu

Öz Bütçe hakkını elinde bulunduran yasama organının, bütçe kanunuyla hükümete verilen izin ve yetkinin belirlenen sınırlar içerisinde kullanılıp kullanılmadığını denetlemesi kaçınılmazdır. Bütçenin denetimi teknik donanımı gerektirdiğinden yasama organına bu konuda yardımcı olan en temel kurum ise Türk Sayıştay’ıdır. Bu bağlamda Türk bütçe sistemi içerisinde Sayıştay denetiminden hem bütçe hakkını tesis etmesine hem de kamu harcamalarında etkinliğin sağlanmasına yönelik faaliyet göstermesi beklenmektedir. Çalışmamızda 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ile güçlendirilmiş olan Sayıştay’ın bütçenin yasama organı tarafından denetiminde nasıl bir role sahip olduğunu, bu rolü yerine getirirken oluşan ve oluşması muhtemel olan aksaklıkların neden kaynaklandığını/kaynaklanabileceğini ortaya koymaya çalıştık. Sonuç olarak Sayıştay denetimlerinin yaptırımdan uzak olması, yürütmenin keyfi kaynak kullanımını engelleme fonksiyonunu yerine getirmede yetersiz olması gibi nedenlerden dolayı Sayıştay’ın bütçenin yasama denetiminde etkin bir şekilde rol alamadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Bütçe, Kamu Harcamaları, Denetim

PDF

___

Ahsan M. N. 1994. Value for Money in Promiting Public Accountability, Performit, Department of the Auditor General of Pakistan, Vol. XI. No: 1.
Arcagök, M. S. 2005. Yeni Mali Yönetim ve Kontrol Sisteminde Harcama Öncesi Kontrol, 20. Maliye Sempozyumu Türkiye’de Yeniden Mali Yapılanma, Pamukkale Üniversitesi İİBF, 83-96.
Atiyas, İ. ve Sayın Ş. 2000. Devletin Mali ve Performans Saymanlığı, TESEV Yayınları 20., İstanbul: Acar Matbaacılık.
Avci, M. A. 2008. Türkiye ve Dünyada Kamu Mali Yönetiminde Mali Saydamlık Kavramının Gelişimi ve Önemi, Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
Bağlı, M. S. 2010. TBMM’nin Bütçe Sonuçlarını Denetleme Süreci, Yasama Dergisi, 16(3), 103-143.
Bağlı, M. S. 2012. Teorik ve Tarihsel Açıdan Bütçe Hakkı, Yasama Dergisi, 20(1), 39-77. http://www.yasader.org/web /yasamadergisi/2012/sayi20/39-77.pdf, (Erişim tarihi: 05.10.2016). Baş H. 1984. Bütçe Harcamalarının Yargısal Denetimi, Bütçe Uygulaması ve Denetimi Semineri, Anadolu Üniversitesi Yayını, Yayın No: 52, Eskişehir, 110-132.
Canbay, T. 2003. Kamuda Yönetim Anlayışında Değişim Gereği; Yönetimden İyi Yönetişime, Kal-Der Forum, 3(9), 22-26.
Canbay, T. ve Gerger Ç. G. 2012. Batı’da Bütçe Hakkının Gelişiminin Toplumsal Yapının Değişimi Üzerine Etkileri, Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler, (Ed.) Kemal ÇELEBİ, Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2012/418.
Candan, E. 2007. Türk Bütçe Sisteminde Performans Denetimi, Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
Coşkun, A. 1998. Denetimde Yeni Yönelişler: Performans Denetim, Cumhuriyetin 75. Yılında Kamu Harcamaları ve Denetimi Sempozyumu, Ankara: Sayıştay Yayınları.
Coşkun, G. 1994. Devlet Bütçesi-Türk Bütçe Sistemi, 4. B., Ankara: Turhan Kitabevi.
Çağan, N. 1986. Anayasa Çerçevesinde Kamu Maliyesinin Parlamenter Kontrolü, Anayasa Yargısı C.II, 199-224.
Çetinkaya, Ö. 2014. Kamu İhale Kanunu ve Yolsuzluk Riskleri, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Dikeç, Ü. 1989. Türk Bütçe Sistemi ve Analizi, Ankara.
Dursun, İ. ve Çiftepınar R. 2009. Bütçeleme Sürecinde Parlamentoların Artan Rolü, Ankara: Gazi Kitabevi.
Edizdoğan N. ve Çetinkaya, Ö. 2010. Kamu Bütçesi, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Edizdoğan N., Çetinkaya, Ö. ve Gümüş E. 2012, Kamu Maliyesi, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Ela, M ve Türkyener, C. M. 2015. Türkiye’de Sayıştay’ın Düzenlilik Denetimi: Genel Bir Bakış, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, C. 52, S. 602, 25-42.
European Commission. 2002. Glossary of Definitions Used by the Commission in the Framework of Public Internal Financial Control (PIFC), Brussel.
European Commission 2011. Welcome to the World of PIFC: Public Internal Financial Control, Publications Office, http://ec.europa.eu/budget/library/biblio/ documents/control/brochure_pifc_en.pdf, (Erişim Tarihi: 18.06.2015).
Feyzioğlu, B. N. 1965. Nazari, Tatbiki, Mukayeseli Bütçe, İstanbul: Sermet Matbaası.
Feyzioğlu, B. N. 1965. Nazari, Tatbiki, Mukayeseli Bütçenin Kontrolü. C. I, Nazari Tahlil, Kontrol Organlarının Teşkilatı, Tatbik ve İcra Sırasındaki Kontrollar, İstanbul: Sermet Matbaası, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını.
Feyzioğlu, B. N. 1982. Modern Anayasalarda Bütçe Hakkı, Çağdaş Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler (Uluslararası Seminer), İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ekonomi Fakültesi, 5-6-7 Şubat 1982. İstanbul, Atatürk Kültür Merkezi, http://www.journals.istanbul.edu.tr /tr/index.php/ iktisatmaliye/ article/view/ 15053/14260 ( Erişim Tarihi: 15.08.2016).
Gherai, D. S., Tara, I. G. and Matica, D. E., 2016, The Supreme Audit Institution Can Control The Corruption or Not? , Annals of the University of Oradea, Economic Science Series. Dec 2016, Vol. 25 Issue 2, 465-476
Günaydın, İ. 2004. Vergi Harcama Tartışması: Türkiye Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), 163-181.
INTOSAI. 2010. How to Increase the Use and Impact of Audit Reports, Capacity Building Committee, United Kingdom’s National Audit Office.
İnan, A. 1999. Sayıştay Genel Kurul Kararları ve İçtihadı Birleştirme Kararları, Sayıştay Dergisi, 33(2), 3-23.
Karaarslan, E. 2006. Bütçe Hakkı ve 5018 Sayılı Kanununda Yer Alan Bütçe İlkeleri, Güncel Mevzuat Dergisi, http://www. erkankaraarslan.org/butcehakki-ve-5018-sayili-kanunda-yer-alan-butce-ilkeleri/#.UzVTyqh_uAp, (Erişim Tarihi: 11.10.2016).
Kaya S. 2001. Sayışların Denetim Alanları Hakkında Bilgi Notu, Ankara: Sayıştay Araştırma ve Tasnif Grubu.
Kazan, A. 2010. 5018 Sayılı Kanun ile Sayıştay Kanun Teklifi Bağlamında Sayıştayın Türkiye Büyük Millet Meclisine Sunulacağı Raporlar, Dış Denetim Dergisi, 1(1), 190-199.
Kesik, A. 2005. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Bağlamında ve AB Sürecinde Türk Mali İç Mali Kontrol Sistemi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 94-114.
Konukman, A. 2000. Kesin Hesap Kanun Tasarıları Üzerine Bir Değerlendirme, Kamu Maliyesinde Saydamlık, İstanbul: TESEV Yayınları.
Köse, H. Ö. 2007. Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Denetim, Ankara: TC. Sayıştay 145. Kuruluş Yıldönümü Yayınları.
Kubalı, D. 1999. Performans Denetimi, Amme İdaresi Dergisi, 32(1), 31-62.
Lienert, I. 2010. Role of The Legislature in Budget Process, International Monetary Fund Fiscal Affairs Department, Washington D.C.
Mutluer, M. K., Erdoğan Ö. ve Kesik A. 2007. Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Narter, R. 2012. Anayasal Açıdan Bütçe Hakkı, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16 (1-2). 35-52.
National Audit Office of UK. 2005. “State Audit In The European Union”, National Audit Office of UK Publishes, http://web.nao.org.uk/search/search.aspx (Erişim Tarihi: 05.04.2017).
Özer, H. 1992. Performans Denetimi, Sayıştay Dergisi, 7(1), 30-40.
Pınar B. 2009. Türk Bütçe Hukuku Açısından Kamu Mali Yönetim Sisteminin Hukuki Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
Sayıştay. 2013. 2012 Yılı Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu, http://www.sayistay.gov.tr/rapor/genel/2012_Mali%20%C4%B0statistikler%20 Raporu.pdf (Erişim tarihi: 15.03.2015).
Sayıştay, 2014a , Düzenlilik Denetimi Rehberi, Ankara.
Sayıştay, 2014b. 2013 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, http://www.sayistay.gov.tr/rapor/genel/2013_Dis_Denetim.pdf, (Erişim tarihi: 15.03.2015).
Sayıştay, 2015. 2014 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_raporlar/dis _denetim/2014_Dis_Denetim.pdf (Erişim tarihi: 05.05.2017).
Sayıştay, 2016a. 2015 Yılı Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu, https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_raporlar/fa aliyet/2015_Faaliyet.pdf (Erişim tarihi: 15.05.2017).
Sayıştay, 2016b. 2015 Yılı Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_raporlar/dis _denetim/2015_Dis_Denetim.pdf (Erişim tarihi: 15.03.2017).
Selen U. ve Tarhan A. B. 2014. Türkiye’de Bütçe Hakkı Algısı, Bursa: Kişisel Yayın. Söyler, İ. 2012. Yeni Kamu Mali Yönetim ve Denetim Sistemi İçerisinde Sayıştay’ın Rolü, Sayıştay Dergisi (Özel Sayı), 87(4), 61-96.
Söyler, İ. ve Çolak, M. 2012. Yeni Kamu Mali Yönetim ve Denetim Sisteminde Raporlama, Maliye Dergisi, 162(1), 145-154.
Şenkal A. 2005, Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika, İstanbul: Alfa Yayınları.
Tarschys, D. 2008. Parlamento Ve Bütçe: Parlamentonun Gözetim Kapasitesinin Arttırılması”, içinde, Bütçe Sürecinde Parlamentonun Değişen Rolü, Uluslararası Sempozyum 7-8-Ekim 2008 Afyonkarahisar, TBMMP Plan ve Bütçe Komisyonu. Taytak, M. 2013. Kamu Giderlerinde Yargı Denetiminin Etkinliği (Sayıştay Yargılaması), Ankara: Savaş Yayınevi.
Tekeli, İ. 2005. Katılımcı Demokrasi, Sivil Ağlar ve Sivil Toplum Kuruluşları, Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşları-İki Sempozyum, Tarih Yayınları Vakfı.
Tüğen, K. 2013. Devlet Bütçesi, 12. B., İzmir: Bassaray Matbaası.
Uluatam, Ö. 1978, Kamu Maliyesi, Ankara.
Wahner, J. 2009. The evolution of parliament’s power of the purse Effective Financial Scrutiny: The Role of Parliament in Public Finance, http://wbi.worldbank. org/wbi/Data/wbi/wbicms/files/drupalacquia/wbi/parliamentbudget module.pdf, (Erişim Tarihi: 05.06.2016).
Yılmaz, H. H. ve Biçer M. 2010. Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Maliye Dergisi, 158(1), 201-225.
Yılmaz, H. H. ve Tosun S. 2010. 5018 Sayılı Kanun Çerçevesinde Mali Saydamlık ve Parlamentonun Bütçe Sürecindeki Etkinliği, Yasama Dergisi, 10(1) 5-23.