İsrailoğulları’na Yöneltilen İnek Kesme Emrinin Fail-i Meçhul Cinayetlerin Çözümlenmesiyle İlişkisi: Kur'ân ve Tevrat Merkezli Bir İnceleme

Kur'ân-ı Kerîm’de İsrailoğulları’nın tarihiyle ilgili muhtelif hadiselere yer verilmektedir. Bakara sûresinin 67-74. âyetlerinde anlatılan inek kesme olayı ve fail-i meçhul cinayetin aydınlatılması konusu da bu hadiselerdendir. Bu iki olay müfessirler tarafından farklı şekillerde yorumlanmıştır. Hâkim kanaat, başlangıçta bu olayların birbirinden bağımsız geliştiği; önce Allah tarafından İsrailoğulları’na inek kesme emrinin verildiği, daha sonra ise bu ineğin fail-i meçhul cinayetin aydınlatmasında kullanıldığı yönündedir. Ancak böyle bir çıkarım Allah-insan iletişimi açısından sorunlu durmaktadır. Zira kutsal metinlere bakıldığında Allah’ın, insana emrettiklerinin ve yasakladıklarının sebeplerine de yer verdiği görülmektedir. Bu durumda İsrailoğulları’na yöneltilen inek kesme emrinin ardında başka sebeplerin olduğu anlaşılmaktadır. Araştırmamız, Kitab-ı Mukaddes ve tefsirlerdeki verilerden hareketle bu sebeplerin neler olabileceğine dair makul çıkarımlar yapmayı hedeflemektedir.

The Relationship Between the Cow Shearing Order Directed to the Israelites with the Resolution of Unknown Murders: A Comparative Analysis of the Qurʾān and Torah

The Qurʾān refers to different events related to the history of the Israelites. The issue of cow cutting and the clarification of the unsolved murder described in the 67-74 verses of surah al-Baqara are among these events. These two events were interpreted in different ways by commentators. The prevailing opinion is that these events initially were developed independently of each other, that God first ordered to Israelites to cut the cow, and then this cow was used in the illumination of the unknown murder. However, such an inference is problematic in terms of God-human communication. Because when we look at the scriptures, it is seen that Allah also explains the reasons for what he commanded man. In this case, it is understood that there are other reasons behind the cow cutting order. Our research aims to make reasonable inferences about what these reasons might be.

___

Abduh, Muhammed - Rıza, Muhammed Reşîd. Tefsîru’l-menâr (Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm). 12 Cilt. Kahire: Dâru’l-Menâr, 2. Basım, 1947.

Albayrak, Kadir. “İsrailoğulları’nın Altın Buzağısı ve Kızıl İneği”. Bilimname: Düşünce Platformu 2/5 (2004): 91-103.

Begavî, Ebû Muhammed Hüseyn b. Mes’ûd. Meâlimü’t-tenzîl. 8 Cilt. Riyad: Dâru Tayyibe, 1409.

Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. el-Mektebetü’ş-Şâmile, t.y.

Çelik, Hüseyin. “İsrailoğullarının İnekle İmtihanı”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/1 (2016): 63-79.

Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru’l-hadîs. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2. Basım, 2000.

Ebû Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf. el-Bahru’l-muhît. Thk. Sıdkı Muhammed Cemil. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2010.

Ebüssuûd, İbn Muhammed. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. 5 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Riyâd el-Hadîse, t.y.

Elik, Hasan - Coşkun, Muhammed. Tevhit Mesajı Özlü Kur’an Tefsiri. 2. Bs. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.

Gürkan, Salime Leyla. “Yahudilik”. TDV İslam Ansiklopedisi. 43: 226-232. TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2013.

İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, 1984.

İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Gâlib. el-Muharraru’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.

İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed. Bedâi’u’t-tefsîr el-câmi’ limâ fesserahü’l-İmâm İbn Kayyim el-Cevziyye. 3 Cilt. Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 1427.

İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 15 Cilt. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 2000.

Karaman, Hayrettin - Çağrıcı, Mustafa - Dönmez, İbrahim Kâfi - Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.

Kâsimî, Muhammed Cemalüddîn. Mehâsinü’t-te’vîl. 1. Bs. Şâm: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1957.

Kitâb-ı Mukaddes. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 1997.

Kur’an-ı Kerim Meâli Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. çev. Mustafa Öztürk. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2011.

Yüce Kur’an ve Açıklamalı-Yorumlu Meâli. çev. Abdülkadir Şener vd. 4. Bs. İzmir: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, 2014.

Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 2006.

Maden, Şükrü - Yiğitoğlu, Mustafa. “Kur’an-ı Kerim ve Eski Ahit Bağlamında Buzağıya Tapan İsrailoğulları’na Ölüm Cezası Verilmesi Meselesi”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (2018): 419-446.

Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmûd. Te’vîlâtü ehli’s-sünne. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle Nâşirûn, 2004.

Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. 4 Cilt. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, 1979.

Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2005.

Râzî, Fahruddîn Muhammed. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.

Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm. Tefsîru’l-keşf ve’l-beyân. 7 Cilt. b.y.: Mektebetü Mişkâti’l-İslâmiyye, t.y.

Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. İbrâhim. Bahru’l-ulûm. 2 Cilt. b.y.: Mektebetü Mişkâti’l-İslâmiyye, t.y.

Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2015.

Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’n-Neşr, t.y.

Şeyhzâde, Muhyiddîn. Hâşiyetü Muhyiddîn Şeyhzâde alâ tefsîri’l-Kâdî el-Beyzâvî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.

Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. 26 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1984.

Tabersî, Ebû Alî el-Fadl b. el-Hasen. Mecma’u’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Müessesetu’l-A’lemî li’l-Matbûât, 1995.

Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasen. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1409.

Vahidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. el-Vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. 8 Cilt. Mektebetü Mişkâti’l-İslâmiyye, t.y.

Vauks, Roland de. “Yahudi Kaynaklarına Göre İsrailoğullarının Mısır’a Yerleşmesi Ve Yusuf Kıssası”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Çev. Sıddık Yüksel. 3 (1989): 166-218.

Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 3. Baskı, 1979.

Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâikı gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. 6 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.