İslam Medeniyet Mirasının Evrensel Sosyal Bilim Anlayışına Katkıları Üzerine Bir Değerlendirme

İnsanoğlu, kendisinin de bir parçası olduğu kâinatı tüm yönleriyle tanıma ve anlama yönünde bitip tükenmek bilmeyen bir çaba içerisindedir. Bunun için başvurulan bilgi türleri evrensel olsa da bu bilgilerin yorumlanma ve değerlendirilme aşamasında farklı medeniyetlerin kendi özgün nitelikleri belirleyici hale gelmektedir. Bu bağlamda İslam medeniyetinin de bilgi-bilimsel bilgi-sosyal bilim anlamındaki evrensel birikimden öncelikle beslendiğini, sonra bu birikimi kendi özgün değerleriyle yoğurarak geliştirdiğini ve yine tüm insanlığın istifadesine sunduğunu söyleyebiliriz. İslam medeniyetinin bilimsel bilgi birikimine yaptığı katkının değeri malumdur. Ancak bilgiye getirdiği özgün yorumun ve onu işleyiş şeklinin belki de daha değerli olduğu savunulabilir. Nitekim İslam medeniyetinin ulaştığı bilimsel bilgi birikimi Batı medeniyeti elinde çoktan aşılmış, ancak bu bilgiyi yorumlayarak hayata taşımadaki yüksek değerlerine asla yaklaşılamamıştır. Dolayısıyla mevcut bilimsel bilgi birikiminin İslam medeniyet mirasının sunduğu değerlerle tekrar yorumlanması, insanlığa büyük kazanımlar sağlayabilecektir. Bunun sosyal bilimlerde yapılması ise toplum içi ve toplumlar arası düzen, adalet ve refahın sağlanmasına hizmet edecektir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal bilimler, sosyoloji, toplum, medeniyet, tarih

An Evaluation of the Contributions of Islamic Civilization to Universal Understanding of the Social Science

Mankind is in an endless effort to recognize and understand all aspects of the universe that he is a part of. Although the types of information applied are universal, the distinctive characteristics of different civilizations are decisive in the interpretation and evaluation of this information. In this context, it can be said that Islamic civilization is also nourished by the universal accumulation of “knowledge - scientific knowledge - social science” primarily. Later, Islamic civilization was integrated its own unique values into this knowledge during the development phase and presented it to the benefit of all humanity. The value of the contribution of Islamic civilization to the scientific knowledge is well known. However, it can be argued that the distinctive methodology and way of interpretation of the knowledge could be more valuable. As a matter of fact, the scientific knowledge accumulated by Islamic civilization has already been overtaken by Western civilization, but interpretation and bringing it to life with high values has been never achieved. Therefore, the reinterpretation of the rich scientific knowledge gained in today's world with the values presented by the heritage of Islamic civilization will provide great gains for humanity. Doing so in social sciences will serve to ensure inter-community and inter-communal order justice and prosperity.

Keywords:

Social sciences, sociology, society, civilization, history,

PDF

___

Akün, Ö.F. (2002). Kaşgarlı Mahmud, İslam Ansiklopedisi, (ss. 9-15). Cilt 25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
Avcı, C. (2004). Mes’ûdî, Ali b. Hüseyin, İslam Ansiklopedisi, (ss. 353-355). Cilt 29, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
Bayrakdar, M. (2012). İslam Bilim Adamları, İstanbul: İnkılab Yayınları.
Çelebi, İ. (2010). Sünnetullah, İslam Ansiklopedisi, (ss. 159-160). Cilt 38, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
Giddens, A. (1997). Pozitivizm ve Eleştiriciler, (Ed: T. Bottomore, R. Nisbet), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, (Çev: Levent Köker), (Yayına Hazırlayan: Mete Tunçay, Aydın Uğur), 2. Baskı, Ankara: Ayraç Yayınları, s. 246-247 (243-290).
Giddens, A. (2000). Sosyoloji, Ankara: 2000, Ayraç.
https://afsp.org/about-suicide/suicide-statistics/
https://endhomelessness.org/homelessness-in-america/homelessness-statistics/state-of-homelessness-report/ (Erişim Tarihi: 05 Kasım 2018).
http://www.felsefe.gen.tr/felsefeye_giris/bilgi_turleri_nelerdir_bilginin_turleri.asp, (Erişim Tarihi: 10 Eylül 2015).
http://felsefe.konulari.org/bilimsel-bilgi-nedir.html, (Erişim Tarihi:10 Eylül 2015).
https://www.forbes.com/billionaires/list/#version:static_country:United%20States (Erişim Tarihi: 05 Kasım 2018).
https://ucr.fbi.gov/crime-in-the-u.s/2017/crime-in-the-u.s.-2017/tables/table-1
https://ucr.fbi.gov/crime-in-the-u.s/2017/crime-in-the-u.s.-2017/topic-pages/expanded-homicide
Kaçalin, M. (2002). Kutadgu Bilig, İslam Ansiklopedisi, (ss. 478-480). Cilt 26, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi
Keha, M. K. (2016). Modern Felsefenin Öncüleri: Descartes ve Bacon’da Yöntem Sorunu”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 56: 117-132.
Korkman, H. (2017). Ortaçağ İslam Felsefesinde Psikoloji ile İlgili Görüşler, Asya Öğretim Dergisi, 5(1) 12-27.
Sayılı, A. (1963). Orta çağ İslam Dünyasında İlmi Çalışma Temposundaki Ağırlaşmanın Bazı Temel Sebepleri (Avrupa ile Mukayese), Araştırma Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1: 5-71.
Sezer, B. (1985). Sosyolojinin Ana Başlıkları, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Sezgin, F. (2011). Bilim Tarihi Sohbetleri, Söyleşi: Sefer Turan, 3. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.
Sezgin, F. (2008). İslam’da Bilim ve Teknik, C: 1, İstanbul: İ.B.B. Kültür A.Ş. Yayınları.
Sezgin, F. (2010). İstanbul İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, İstanbul: İ.B.B. Kültür ve Sanat Ürünleri Tic. A.Ş.
Tezcan, N. (2009). Seyahatname, İslam Ansiklopedisi, (s. 16-19). Cilt 37, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Tic. İşletmesi.
Ural, Ş. (1998). Bilim Tarihi, 2. Baskı, İstanbul: Kırkambar Yayınları.
Yakıt, İ. (1984). Darwin’den Önce İslam Düşünürlerinde Evrimle İlgili Fikirler, İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınevi, Sayı: 24: 101-122.
Zencirkıran, M. (2015). Sosyoloji, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım.