Arktik Salınımın Yıllar Arası Gösterdiği Eğilimler ile Türkiye’de Minimum Ortalama Sıcaklık Değerleri Üzerindeki Etkileri

Öz Türkiye’de boydan boya seçilen 32 istasyondan alınan aylık minimum ortalama sıcaklık değerleri ile arktik salınım indis değerleri arasında anlamlı negatif bir korelasyon olduğu gözlemlenmektedir. Bununla birlikte Türkiye’nin batısına gidildikçe istasyonların arktik salınıma verdiği tepki giderek ilginç bir şekilde değişmekte, korelasyon anlamlık dereceleri daha zayıf hale gelmektedir. Korelasyon değerleri üzerinde karasal, denizel faktörlerin açık etkilerinin olduğunu görmekteyiz. Bu etki sıcaklık değerleri ile atmosferik salınımlar arasında daha net bir şekilde görülmektedir. Arktik salınım özellikle karasal iklimin egemen olduğu yerlerde bulunan istasyonların sıcaklık değerleri üzerinde etkilidir. Öte yandan denizel iklimin egemen olduğu alanlarda yer alan istasyonlarda bu etki ya çok zayıf ya da çok anlamsız bir korelasyon şeklindedir. Genel olarak aylık minimum ortalama sıcaklık değerleri ile arktik salınım indis değerleri arasında negatif bir korelasyon mevcuttur. Başka bir ifade ile arktik salınım indis değerleri düştükçe Türkiye’de aylık minimum ortalama sıcaklıklar artmaktadır. Arktik salınımın Türkiye’deki istasyonların aylık minimum ortalama sıcaklık değerleri üzerindeki etkileri barizdir. Eğilimler Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarında anlamlıdır.

Anahtar Kelimeler:

Arktik Salınım, Aylık Minimum Ortalama Sıcaklık, Korelasyon, İdis Değeri, Karasallık

PDF

___

Atalay, İ. 1994. Türkiye Coğrafyası, Ege Üniv. Basım, Bornova, İzmir.
Hurrel J. W., van Loon H. 1997. “Decadal variations in climate associated with the North Atlantic Oscillation”, Climatic Change, 36, s.301-326.
Hurrel J. W. 2001. “North Atlantic Oscillation”, Agriculture Journals, s.603.
Hurrel J. W. 2003. “North Atlantic and Arctic Oscillation”, National Center for Atmospheric Research, Boulder, CO, USA, s.1,2,3. Kadılar, C. 2000. “Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi”, Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü, s.51-65.
Orhunbilge, N. 1996. “Uygulamalı Regresyon ve Korelasyon Analizi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, Yayın No: 267, s.261.
Rigor I. G., Colony R. L., Martin S. 2000. “Variations in Surface Air Temperature Observations in the Arctic”, 1979-97. Journal of Climate, 13: s.896-914.
Visbeck M, H., Hurrel, James., W., Polvani, L., Cullen, Heidi, M. vd. 2001. “The North Atlantic Oscillation: Past, Present, and Future”, Colombia, Nov. 6, 2001, C. 98, Sayı: 23, s.12876-12877
Wang D., Wang C., Yang x., Lu J. 2005. “Winter Northern Hemisphere Surface Air Temperature Variability Associated with the Arctic Oscillation and North Atlantic Oscillation”, Geophysical Research Letters, 32. s.1.
İnternet Adresleri: http://www.suprememastertv.com
www.climate4you.com