İŞLETMELERDE İNOVASYON SÜRECİNDE ENTELEKTÜEL SERMAYE VE YÖNETİM MUHASEBESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Küreselleşme ve teknolojik ilerlemeler işletmelerde rekabetin her geçen gün daha da yoğun bir şekilde yaşanmasına neden olmaktadır. Bu rekabet ortamında işletmelerde fiziki varlıklar önemini kaybetmiş, buna karşın fiziksel varlığı olmayan bilgi tabanlı değerler ve bu değerlerin oluşturduğu süreçlerin yönetimi ön plana çıkmıştır. Bugün işletmelerin en önemli gücü sahip oldukları entelektüel sermaye değerleri ve inovasyon yetkinlik düzeyidir. İşletmelerde maddi ve maddi olmayan değerler hakkında bilgiler sağlayan yönetim muhasebesi, yönetim mekanizmasının bilgi tabanlı değerlerin oluşturduğu süreçlerin yönetiminde alacağı kararlarda önemli bir işlev görmektedir. Bu çalışmada kavramsal bakış açısıyla, işletmelerde inovasyon sürecinin entelektüel sermaye ile ilişkisi; bilgi tabanlı bir kaynaktan inovasyon yetkinliğini esas alan bir model eşliğinde açıklanmıştır. Ayrıca, işletmelerde karar alma sürecinde rol oynayan yönetim muhasebesi, inovatif uygulamaları ile birlikte inovasyon sürecine katkısı değerlendirilmiştir.

İŞLETMELERDE İNOVASYON SÜRECİNDE ENTELEKTÜEL SERMAYE VE YÖNETİM MUHASEBESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Küreselleşme ve teknolojik ilerlemeler işletmelerde rekabetin her geçen gün daha da yoğun bir şekilde yaşanmasına neden olmaktadır. Bu rekabet ortamında işletmelerde fiziki varlıklar önemini kaybetmiş, buna karşın fiziksel varlığı olmayan bilgi tabanlı değerler ve bu değerlerin oluşturduğu süreçlerin yönetimi ön plana çıkmıştır. Bugün işletmelerin en önemli gücü sahip oldukları entelektüel sermaye değerleri ve inovasyon yetkinlik düzeyidir. İşletmelerde maddi ve maddi olmayan değerler hakkında bilgiler sağlayan yönetim muhasebesi, yönetim mekanizmasının bilgi tabanlı değerlerin oluşturduğu süreçlerin yönetiminde alacağı kararlarda önemli bir işlev görmektedir. Bu çalışmada kavramsal bakış açısıyla, işletmelerde inovasyon sürecinin entelektüel sermaye ile ilişkisi; bilgi tabanlı bir kaynaktan inovasyon yetkinliğini esas alan bir model eşliğinde açıklanmıştır. Ayrıca, işletmelerde karar alma sürecinde rol oynayan yönetim muhasebesi, inovatif uygulamaları ile birlikte inovasyon sürecine katkısı değerlendirilmiştir.

___

  • ALAGÖZ, Ali ve ÖZPEYNİRCİ, Rabia. “Bilgi Toplumunda Entelektüel Varlıklar ve Raporlanması”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F Dergisi, C:IX, S:11, 2007, ss:167-184
  • AMABILE, T.M. “Discovering the Unknowable, Managing the Unmanageable”, in Ford, C.M. and Gioia, D.A. (Eds), Creative Action in Organizations: Ivory Tower Visions & Real World Voices, Sage, London, 1995, ss. 77-81.
  • ARIKBOĞA, Şebnem. Entelektüel Sermaye, Derin Yayınları, 2003, İstanbul.
  • BANDYOPADHYAY, A.K ve BHARTESH, K.R. “Intelectual Capital: Concept and Its Measurement”, Finance India, Accounting & Tax Periodicals, Vol: XIX, No: 4, December, 2005, ss. 1365-1374.
  • BAUMOL, W.J. The Free-Market Innovation Machine: Analyzing The Growth Miracle Of Capitalism, Princeton University Press, 2002, Woodstock, Oxon.
  • BOSWORTH, Derek ve WEBSTER, Elizabeth. The Management of Intellectual Property (New Horizons In Intellectual Property), Cheltenham, UK Edward Elgar Publishing, 2006, MA, USA
  • BÜYÜKMIRZA, Kamil. Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, Gazi Kitabevi, 11 Baskı, 2007, Ankara.
  • CALDERINI, Mario, GARRONE, Paola ve SOBRERO, Maurizio. Corporate Governance, Market Structure, and Innovation, Edward Elgar Publishing, Incorporated, 2003, USA
  • CAÑIBANO, Leandro, GARCÍA-AYUSO, Manuel ve SÁNCHEZ, M.Paloma. “Shortcomings In The Measurement Of Innovation: Implications For Accounting Standards Setting”, Journal of Management and Governance, Vol. 4, No: 4, 2000, ss. 1-24.
  • CHANG, Shao-Chi, CHEN, Sheng-Syan ve LAI, Jung-Ho. “The Effect of Alliance Experience and Intellectual Capital on the Value Creation of International Strategic Alliances”, The International Journal of Management Science, 2006, June.
  • CHOO, C.W. ve BONTIS, N. The Strategic Management of Intellectual Capital and Organizational Knowledge, Oxford University Pres, 2002, NY.
  • ÇALIPINAR, Hatice ve BAÇ, Uğur. “KOBİ’lerde İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler ve Bir Alan Araştırması”, Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review 7 (2), 2007, ss: 445- 458.
  • ÇIKRIKCI, Mustafa ve DAŞTAN, A. Kerim. “Entelektüel Sermayenin Temel Finansal Tablolar Aracılığıyla Sunulması”, Bankacılar Dergisi, Sayı 43, 2002, ss.18-32.
  • EKŞİ, Emre. Intellectual Capital Based Innovation Capability Model Proposition, Istanbul Technical University, Institute of Science And Technology, M.Sc. Thesis, 2008, İstanbul.
  • ELÇİ, Şirin. İnovasyon Kalkınmanın ve Rekabetin Anahtarı, Ankara, Technopolis Group.
  • FUGLSANG, Lars. Innovation and the Creative Process: Towards Innovation with Care Edward Elgar Cheltenham, UK, Northampton, 2008, MA, USA.
  • GELLATLY, Guy ve PETERS, Valerie. Understanding the Innovation Process: Innovation in Dynamic Service Industries, Micro-Economic Analysis Division, R.H. Coats Building, Statistics Canada Working Paper No. 127, 1999, Ottawa, K1A 0T6 Statistics Canada.
  • GÜNDAY, G, ULUSOY, G, KILIÇ, K ve ALPKAN L. “Modeling Innovation: Determinants of Innovativeness and the Impact of Innovation on Firm Performance”, Proceedings of the 4th IEEE International Conference on Management of Innovation & Technology (ICMIT), Bangkok, Thailand, 2008, ss.766-771.
  • HERMANS, R ve KAURANEN, I. “Value Creation Potential of Intellectual Capital in Biotechnology – Empirical Evidence From Finland”, R&D Management, 35(2), 2005, ss. 171-185.
  • HIPPEL, Eric Von. The Sources of Innovation, Oxford University Pres, 1998.
  • HISER, Jeff. “Understanding The Value of Your Employees’ Knowledge” , The CPA Journal; July; 68, 7, 1998.
  • HORNGREN, C.T., FOSTER, G., ve DATAR, S.M. Cost Accounting: A Managerial Emphasis, 10. edition, Upper Saddle River (N.J.), Prentice-Hall, 2000.
  • HSU, Ya-Hui ve FANG, Wenchang “Intellectual Capital and New Product Development Performance: The Mediating Role of Organizational Learning Capability” Technological Forecasting & Social Change, 2008, ss.1-14
  • JENNEWEIN, Klaus. Intellectual Property Management The Role of Technology-Brands in the Appropriation of Technological Innovation Contributions to Management Science, A Springer Company, Physica Verlag Heidelberg, 2005, Germany.
  • JOIA, Luiz Antonio. “The Impact of Government-to-Government Endeavors On The Intellectual Capital of Public Organizations”, Government Information Quarterly, 25, 2008, ss. 256–277.
  • KANIBİR, Hüseyin. “Yeni Bir Rekabet Gücü Kaynağı Olarak Entellektüel Sermaye ve Organizasyonel Performansa Yansımaları”, Havcılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, C.1 S.3, 2004, ss.77-85
  • KARACAN, Sami.“Entelektüel Sermaye ve Yönetimi”, Mali Çözüm Dergisi, İSMMMO Yayın Organı, Sayı:69, 2004, ss:177-199.
  • LI, Jing, PIKE, Richard ve HANIFFA, Roszaini. “Intellectual Capital Disclosure and Corporate Governance Structure in UK Firms”, Accounting and Business Research, Vol. 38. No. 2, 2008, ss. 137-159.
  • MOORE, Lindsay ve CRAIG, Lesley. Intellectual Capital in Enterprise Success Strategy, Revisited John Wiley & Sons, Inc. Hoboken, 2008, New Jersey.
  • NONAKA, I. ve TAKEUCHI, H. The Knowledge Creating Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation, New York: Oxford University Press, 1995, New York: Scribner.
  • OSLO KLAVUZU. Yenilik Verilerinin Toplanması ve Uygulanması İçin İlkeler, 3. Baskı, OECD ve Eurostat Ortak Yayımı, Tübitak, 2005, Ankara.
  • ÖZTÜRK, M. B. ve DEMİRGÜNEŞ, K. “Kurumsal Yönetim Bakış Açısıyla Entelellektüel Sermaye”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 2008, ss. 395-411.
  • ROOS, Göram. ve ROOS, Johan.. “Measuring Your Company’s Intellectual Performance”, Long Range Planning, Published by Elsevier Ltd., Vol. 30, Issue 3, 1997, ss: 413-426.
  • RUTH, L. W. ve BUKOWITZ W. R. “The Yin and Yang of Intellectual Capital Management: The Impact of Ownership on Realizing Value from Intellectual Capital”, Journal of Intellectual Capital, Vol: 2, Number: 2, 2001.
  • SCHOUTE, Martijn ve WIERSMA, Eelke. The Evaluatıon of Management Accounting Innovations: Some Methodological Issues, Research Memorandum ARCA-RM-0 1-09, 2001, http://ideas.repec.org/p/dgr/vuarem/2001-9a.html, (20.06.2009).
  • SEÇKİN, Sedef. “İnsan Kaynaklarında 21.Yüzyıl Stratejisi”, Capital, Yıl.7, Sayı:11, 1999.
  • SEYİDOĞLU, Halil. Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, Gizem Yayınları, No:4, 1992, Ankara.
  • STEWARD, Thomas A. Entelektüel Sermaye, Çev: Nurettin Elhüseyni, Mess Yayınları, 1997, İstanbul.
  • SUBRAMANIAM, M ve YOUNDT, M. “The Influence of Intellectual Capital on The Types of Innovative Capabilities”, Academy of Management Journal, 48(3), 2005, ss. 450-463.
  • SULLIVAN, P. Value-Drive Intellectual Capital: How to Convert Intangible Corporate Assets Into Market Value, John Wiley & Sons., 2000, NY.
  • ŞANAL, Musa. Entelektüel Sermaye Yönetimi ve Türkiye’deki Sanayi İşletmelerinde Uygulanması Üzerine Bir Araştırma, Mustafa Kemal Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006, Antakya.
  • UZAY, Şaban ve SAVAŞ, Orhan. “Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi: Mobilya Sektöründe Karşılaştırmalı Bir Uygulama Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 20, Ocak-Haziran 2003, ss. 163-181
  • WANG, Wen Ying ve CHANG, Chingfu. “Intellectuala Capital and Performance In Causal Models - Evidence from The Information Technology Industry in Taiwan”, Journal of Intellectula Capital, Vol 6, No 2, 2005, ss: 222-236.
  • YELKİKALAN, Nazan ve AYDIN, Erdal. “Aile Şirketlerinde Profesyonelleşmeyi Yönlendiren Bir Dinamik: Entelektüel Sermaye Birikimi”, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Biga İ.İ.B.F Dergisi, 2004, ss:131-140.
  • YILDIZ, Birol ve TENEKECİOĞLU, Berrin. “Entelektüel Sermayenin İşletmelerin Piyasa Değeri Üzerindeki Etkisi ve İMKB-100 İşletmelerinde Görgül Bir Araştırma”, 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi (Eskişehir), 2004, ss.579- 590