OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Bu araştırmanın amacı, okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini Uşak ilinde görev yapan 3986 öğretmen, örneklemini ise 457 ilkokul, ortaokul ve lise öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada basit tesadüfî örnekleme yoluna gidilmiştir. Araştırmada veriler “Örgüt DNA’sı Ölçeği” ve “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama Pearson Momentler Çarpımı Katsayısı ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; öğretmenler okulların DNA profillerini, sağlıklı örgüt profillerinden esnek örgüt profili olarak algılamaktadırlar. Yine araştırmaya göre öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı algıları yüksek düzeydedir. Araştırmada öğretmenlerin okulların sağlıklı örgüt profillerine (esnek, askeri, tam zamanlı) yönelik algıları ile örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasında pozitif yönlü orta dereceli bir ilişki görülmekteyken, okulların sağlıksız örgüt profillerine (gelişigüzel, yönetim ağırlıklı, pasif-saldırgan) yönelik algıları ile örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasında negatif yönlü orta dereceli bir ilişki olduğu görülmüştür. Araştırmaya göre ortaokullarda esnek örgüt ve pasif-saldırgan örgüt profillerinin, liselerde ise esnek örgüt, askeri örgüt ve pasif-saldırgan örgüt profillerinin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışını anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Okulların sağlıklı esnek ve askeri örgüt özelliklerine sahip olmaları öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışını olumlu yönde yordamakta iken, pasif-saldırgan örgüt özellikleri olumsuz yönde yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

DNA’sı, örgüt DNA’sı, örgütsel vatandaşlık

PDF

___

Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Akademi.
Bancar, A. (2016). Örgüt DNA’sı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Bostancı,A.B., Akçadağ,T, Kahraman, Ü.& Tosun, A. (2016). Okulların DNA profili ile okul içi politik davranışlar arasındaki İlişki. Journal of Human Sciences.13(3),1693-5705.
Bostancı,A.B., Çelik, K. & Kahraman, Ü. (2017). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sermayeleri arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 140-156.
Baskin, K.(1998) Corporate DNA-learning from life. Butterworth-Heinemann, Boston/Amerika
Çandır, E. (2005). Örgütsel DNA ve bir uygulama(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Cinay, F. (2015). İlkokul öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çetin, R. B. (2014). Okul DNA’sı metaforunun çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Çetin, M., Yeşilbağ. Y. ve Akdağ, B. (2003). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Malatya Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17, 39-54.
Döş, İ. (2013). School DNA and it’s transfer. American Journal of Human Ecology, 2(1), 7-15.
Döş, İ. ve Çetin, R. B. (2014). Örgüt DNA’sı nin geliştirilmesi ve MEB üzerine bir tarama çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (31), 560-575.
Govindarajan, V. & Trimble, C. (2005). Organizational DNA for strategic innovation. California Management Review, 47(3), 47-76.
Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
İplik F. N. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışı, Ankara: Akademisyen Kitabevi
Karacaoğlu, K. ve Güney, Y. S. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının, örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi: Nevşehir ili örneği. Öneri Dergisi, 9(34), 137-153.
Kadıbeşegil, S. (1999). Kurumların DNA’sı itibar. http://www.orsa.com.tr/cgi-bin/asp/content.asp?type=normal&lang= TR&id=110adresinden 5 Kasım 2016 tarihinde alınmıştır.
Köse, S., Kartal, B. ve Kayalı, N. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve tutuma ilişkin faktörlerle ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 20: 1-19.
Kaplan, İ. (2011). Yönetim ve organizasyon bilim dalı örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini ilişkisi: Konya emniyet teşkilatı üzerinde bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Mintzberg, H. (2014). Örgütler ve yapıları. ( Çev. Ed. A. Aypay ). Ankara: Nobel Yayıncılık
Neilson, G. L., Pasternak, A. B. & Nuys, K.E.V. (2005). The passive aggressive organization, Harvard Business Review, 2.
Neilson, G. L., Pasternack, B. A.& Mendes, D.(2003). The four bases of organizational DNA. Retrieved January 4, 2017, from https://www.strategy-business.com/article/03406?gko=4f638
Onay, M. ve Ergüden, S. (2012).Yeni bir metafor: Kurum DNA’sı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 203-212.
Özdevecioğlu, M. (2009). Örgütler arası vatandaşlık davranışları: teorik çerçeve ve bir ölçek geliştirme çalışması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,33: 47-67.
Özler, D. E. (2015). Örgütsel davranışta güncel konular. Bursa: Ekin Yayıncılık.
Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Samancı, S. (2006). Örgütsel iklim ve örgütsel vatandaşlık(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Sarı, Ç. (2011). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi ve bir araştırma(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.