Balık Artıklarının Balık Yemlerinde Kullanılan Yağların Elde Edilmesinde Kullanımı
Bu derlemede, önemi son yıllarda gittikçe artan balık artıklarından balık yağı elde edilmesi konusunda yapılan çalışmalar araştırılmıştır. Ülkemizdeki balık yağı üretimi başlıca avcılık yoluyla elde edilen hamsi balığı miktarına (2006’da 270.000, 2007’de 385.000, 2008’de 251.675, 2009’da 204.699 ve 2010’da 229.023 ton) bağlı olup ihtiyacın tamamını karşılayamamakta ve ihtiyacımız olan balık yağı önemli miktarda ithal yoluyla sağlanmaktadır. Örnek olarak; 2007 yılında 72.560 ton balık yağı ithalatı yapılmıştır. Dolayısıyla, bu durum yurdumuzdan döviz çıkışına neden olmaktadır. Öte yandan, küresel ölçekte ve ülkemizde avlanılan balık miktarının (örnek olarak; 2008 yılı için dünyada avlanılan toplam su ürünleri miktarı 89.740.919 ton ve ülkemiz için 2010 yılı verileri 653 080 ton) ancak yaklaşık yarısı tüketile bilinmektedir. Diğer taraftan, değerlendirilemeyen kısımları oluşturan balık artıklarının (baş, karaciğer ve diğer iç organlar, deri, balık kesimindeki et parçaları vb.) ise balık yemi için gerekli olan lipitleri ve n-3 serisi çoklu doymamış yağ asitlerini yüksek miktarda ihtiva ettikleri bilinmektedir. Sonuç olarak, ülkemizin balık yağı ihtiyacının karşılanmasında balık artıklarından balık yağı elde edilmesinin göz önüne alınması ve bu konuda yurdumuz dışında yaşanan gelişmelerin takip edilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler:
balık artıkları, balık yağı, lipit, n-3 serisi yağ asitleri, balık yemi
The use of fish by-products in fish oil production for aquafeeds
In this review, researches on the production of fish oil from fish by-products getting an increasing the importance in recent years have been investigated. In Turkey, fish oil production (270.000 t in 2006, 385.000 t in 2007, 251.675 t in 2008, 204.699 t in 2009 and 229.023 t in 2010) depends meanly on anchovy catch and production quantity is not enough. So, significant amount of fish oil is imported to Turkey. For example, 72,560 was imported to Turkey in 2007. Therefore, this leads the output from our country currency. On the other hand, in the world, similarly in our country only appoximately a half of total fish production is not consumed (i.e., total fish production was 89,740,919 ton in 2008 in the world and that uf Turkey was 653 080 t in 2010). However, it is known that unutilized parts (head, liver and other visceral organs, skin, trimmings, etc.) of fish contain high levels of lipits and n-3 series polyunsaturated fatty acids necessary for fish diets. In conclusion, it is believed that production of fish oil from fish by-products should be considered for providing fish oil demand of Turkey. In addition, developments in production of fish oil from fish by-products should be followed.
Keywords:
fish by-products, fish oil, lipid, n-3 polyunsaturated fatty acids, fish meal,
___
- Aksungur, M. 2007. Atık su ürünleri ve kullanımı. Yunus Araştırma Bülteni SÜMAE, 7(2), 3s.
- Anonim, 2003. Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TURKSTAT), Ankara.
- Anonim, 2006. Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Ankara.
- Anonim, 2007. Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Ankara.
- Anonim, 2008. Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Ankara.
- Anonim, 2009. Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Ankara.
- Anonim, 2010. Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Ankara.
- Anonim, 2012. Türkiye’deki Su Ürünleri İşleme Sektörünün Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri. www.zmo.org.tr/resimler/ekler/2ed812220b0705f_ek.pdf (15 Nisan 2012)
- Aras, M.N., Haliloğlu, H.İ., Atamanalp, M. 2002. Balıklarda yağ asitlerinin önemi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 33(3): 331-335.
- Choi, S.S., Regenstein, J.M. 2000. Physiochemical and sensory characteristics of fish gelatin. J. Food Sci., 65(2): 194-199.
- Cahu, C., Salen, P., Lorgeril, M. De. 2004. Farmed and wild fish in prevention of cardiovascular disease: Assessing possible differences in lipit nutritional values. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis., 14: 34-41.
- Falch, E., Rustad, T., Aursand, M. 2006. By-products from gadiform species as raw material for production of marine lipids as ingredients in food or feed. Process Biochemistry, 41: 666- 674.
- Guil-Guerrero, J.L., Venegas-Venegas, E., Rincon-Cervera, M.A. 2011. Fatty acid profiles of livers from selected marine fish species. J Food Compos Anal,, 24: 217-222.
- Halver, J.E., Hardy, R.W. 2002. Fish Nutrition. Academic Pres, Elsevier Science (USA).
- Hoşsu, B., Korkut, A.Y., Fırat Kop, A. 2005. Balık Besleme ve Yem Teknolojisi I. Ege Üniversitesi Yayınları, No 50.
- Hussain, B., Mahboob, S., Hassan, M., Liaqat, F., Sultana, T., Tariq, H. 2011. Comparative analysis of proximate composition of head from wild and farmed Catla catla. J. Anim. Plant Sci, 21(2): 207-210.
- Izquierdo, M. S., Fernandez-Palacios, H., Tacon, A. G. J. 2001. Effect of broodstock nutrition on reproductive performance of fish. Aquaculture, 197: 25-42.
- Kebir, M. V. O. E., Barnathan G., Gaydou, E.M., Siau, Y., Miralles, J. 2007. Fatty acids in liver, muscle and gonad of three tropical rays including non-methylene-ınterrupted dienoic fatty acids. Lipids, 42:525-535.
- Kılınç, B. 2007. Balık atıklarının değerlendirilmesi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 24(3-4): 315-319.
- Luzia, L.A., Sampaio, G.R., Castellucci, C.M.N., Torres, E.A.F.S. 2003. The influence of season on the lipid profiles of five commercially important species of Brezilian fish. Food Chem, 83:93-97.
- Martin, A.M. 1999. Alow energy process for the conversion waste biomass. Renewable Energy, 16:1102-1105.
- Mnari, A., Bouhlel, I., Chraief, I., Hammami, M., Romdhane, M.S., Cafsi, M.EL., Chaouch, A. 2007. Fatty acids in muscles and liver of Tunisian wild and farmed gilthead sea bream, Sparus aurata. Food Chem., 100:1393-1397.
- Özdemir, Y., Köprücü, K.1999. Yavru gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss W.) başlangıç rasyonlarında balık ununun bir kısmı ve tamamı yerine sığır karaciğerinin kullanılması üzerine araştırmalar. İ. Ü. Su Ürünleri Dergisi Özel Sayı, 483-493.
- Rai, A.K., Swapna, H.C., Bhaskar, N., Baskaran, V. 2011. Potential of seafood industry byproducts as sources of recoverable lipids: Fatty acid composition of meat and nonmeat component of selected indian marine fishes. J Food Bıochem. ISSN 0145-8884, 8 s.
- Rustad, T. 2003. Utilization of marine by-products. Electronic Journal of environmental, Agricultural and Food Chemistry, ISSN:1579-4377, 458-463.
- Sağlık, S., Alpaslan M., Gezgin T., Çetintürk K., Tekinay A., Güven, K.C. 2003. Fatty acid composition of wild and cultivated gilthead seabream (Sparus aurata) and sea bass (Dicentrarchus labrax). Eur. J. Lipid Sci. Technol., 105:104-107.
- Sağlık Aslan, S., Güven, K.C., Gezgin T., Alpaslan, M., Tekinay A. 2007. Comparison of fatty acid contents of wild and cultured rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) in Turkey. Fisheries Sci., 73:1195-1198.
- Sargent, J. R., Tocher, D.R. and Bell, J.G. 2002. The Lipids. In: J.E. Halver and R.W. Hardy (eds), Fish Nutrition, Third Edition, Elsevier Science (USA), 181-256.
- Yıldırım, Ö. 2006. Sinop ili balık unu –yağı fabrikalarının mevcut durumu ve Türkiye balık unuyağı üretimindeki yeri. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Der., 18(2): 197-203.
- Yıldırım, Ö. 2008. Aquafeed ındustry in Turkey: Its aquafeed projections towards the year 2015. Turk. J. Fish. Aquat. Sci., 8: 93-98.
- Yıldırım, Ö., Çelikkale, M.S., Korkut, A.Y., Hoşsu, B. 1999. Balıkhane artıklarının alternatif yem kaynağı olarak gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss W., 1792)’nın beslenmesinde kullanım olanakları. Su Ürünleri Dergisi, İzmir-Bornova 16(1-2):159-174.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1988
- Yayıncı: Yunus Ömer BOYACI